Μυρτιά

Η μυρτιά είναι είδος φυτού που ανήκει στο γένος μύρτος (Myrtus) και στην οικογένεια των Μυρτοειδών (Myrtaceae). Το γένος μύρτος περιλαμβάνει γύρω στα 75 είδη, τα οποία ευδοκιμούν σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Στην Ελλάδα απαντάται ο Μύρτος ο κοινός (Myrtus communis), αυτοφυής ή διακοσμητική. Καλλιεργείται στην ύπαιθρο, σε γλάστρες αλλά και σε θερμοκήπια. Χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, στην παρασκευή καλλυντικών και στη φαρμακευτική. Παράγει αιθέριο έλαιο (μυρτέλαιο). Το ανθεκτικό της ξύλοχρησιμοποιείται στη λεπτοξυλουργική και τα κλαδιά της στην καλαθοπλεκτική. Το φυτό ήταν γνωστό από τα αρχαία χρόνια και το αναφέρει ο Διοσκουρίδης.

Περιγραφή

Η μυρτιά είναι αειθαλής θάμνος, με ύψος που μπορεί να φτάσει ως τα 5 μέτρα. Έχει λευκά άνθη με τον καρπό να είναι ράγα, σχεδόν σφαιρική ή ελλειψοειδής. Τα φύλλα της είναι λογχοειδή, πτερόνευρα, οξύληκτα και αρωματικά. Πολλαπλασιάζεται με σπορά ή και με μοσχεύματα.

Μύθοι και παραδόσεις

Η μυρτιά δοξαζόταν στις σημιτικές θρησκείες και ήταν το ιερό φυτό της Πάφιου Αφροδίτης, η οποία όταν βγήκε γυμνή από τη θάλασσα κρύφτηκε πίσω από μια μυρτιά. Η μυρτιά ήταν το σύμβολο της ομορφιάς και της νεότητας. Η μυρτιά ήταν γνωστή από την αρχαιότητα, όταν χρησιμοποιούταν ως καλλωπιστικό φυτό στους ναούς. Η μυρτιά συσχετίζεται επίσης με το γάμο. Ένας άλλος μύθος περιγράφει τη Φαίδρα να τρύπα τα φύλλα της μυρτιάς είτε από στενοχώρια είτε για να εκδικηθεί της Αφροδίτη, επειδή δεν της ερωτεύθηκε ο Ιππόλυτος. Αυτός ο μύθος προσπαθεί να εξηγήσει γιατί τα φύλλα της μυρτιάς μοιάζουν τρυπήμενα όταν φαίνονται στον Ήλιο. Αυτά τα διαφανή στίγματα στην πραγματικότητα είναι αδένες με αιθέριο έλαιο.

Ο Διοσκουρίδης κατέταξε τις μυρτιές σε αυτές με μπλε και σε αυτές με λευκούς καρπούς, οι οποίοι έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Τους έδινε ως αντίδοτο για τσιμπήματα σκορπιών και αραχνών και για να θεραπεύσει ασθένειες της κύστης και την διάρροια, σε μορφή βρασμένου χυμού. Η συνταγή αυτή χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα στη παραδοσιακή ιατρική.

Αξιόλογα είδη

Μύρτος ο κοινός – Myrtus communis. Ποικιλίες της είναι: λευκόκαρπος (με καρπό λευκό), ιταλική, λουσιτανική και άλλα.

Το είδος Ψίδιον το αραγιάν – Psidium arayan (Αραγιάν) συνών. Μύρτος ο αραγιάνειος, Μύρτος ο αραγιάν – Myrtus arayan είχε συμπεριληφθεί παλαιότερα. Με καταγωγή από το Περού, καλλιεργείται στην Κεντρική και στη Βόρεια Αμερική για τον εδώδιμο καρπό της. Παρασκευάζεται και ποτό. Το είδος Ούγνι του Μολίνα – Ugni molinae (Χιλιανή γκουάβα) συνών. Μύρτος ο ούγνειος, Μύρτος ο ούγνι – Myrtus ugni είχε συμπεριληφθεί παλαιότερα. Ιθαγενές φυτό της Χιλής, δίνει ανθεκτικό ξύλο και μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 30 μέτρα.

Άλλες ονομασίες

Ο μύρτος ο κοινός είναι γνωστή στον ελλαδικό χώρο και με άλλα ονόματα, όπως:

• μερσινιά
• μερτιά
• μυρσίνη
• μυρτιά
• σμυρτιά

Αρχαίες ονομασίες

• μυρρίνη- μύρρινος (Θεόφραστος)
• μυρσίνη (Διοσκουρίδης)
• μυρτίνη (Πίνδαρος)