Εγκαινιάστηκε το μουσείο Γιάννη Ρίτσου στην καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς

Εγκαινιάστηκε και άνοιξε επίσημα τις πόρτες του στο κοινό το Δημοτικό Μουσείο Γιάννη Ρίτσου, στην ιστορική καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς.

Η τελετή των εγκαινίων πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 16 Ιουλίου 2025, από τον Παναγιώτατο Μητροπολίτη Μονεμβασίας και Σπάρτης κ.κ. Ευστάθιο με την παρουσία της Υπουργού Πολιτισμού κας Λίνας Μενδώνη.

Μια δύσκολη και επίπονη προσπάθεια του Δήμου Μονεμβασίας και του Υπουργείου Πολιτισμού έφτασε στο τέλος της και αποδόθηκε σε χρήση. Η οικία του μεγάλου Μονεμβασίτη ποιητή, μετατράπηκε σ’ ένα χώρο αφιερωμένο στη ζωή και το αριστουργηματικό έργο του. Ένα έργο που δεν είναι ελληνικό αλλά παγκόσμιο, αγγίζοντας ανθρώπους σε κάθε γωνιά της γης.

Μετά το πέρας των εγκαινίων ο Παναγιώτατος Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Σπάρτης κ.κ. Ευστάθιος, ανέφερε:

Ως εκπρόσωπος της τοπικής εκκλησίας, θέλω να εκφράσω με πολλή συγκίνηση τη χαρά μου και την ευγνωμοσύνη μου. Την χαρά μου διότι εγκαινιάζουμε ένα έργο πολλαπλής σημασίας και την συγκίνησή μου ότι σε αυτό το σπίτι μέσα γεννήθηκε ο ποιητής της Ρωμιοσύνης.

Ο άνθρωπος που σημάδεψε τη ζωή του, τη ζωή της οικογένειάς του και του τόπου μας. Ο άνθρωπος που αγάπησε με πάθος τη Μονεμβασία. Γιατί η Μονεμβασία είναι ένας τόπος ιστορικός, που αν δεν την αγαπάει κανείς με πάθος δεν χρειάζεται να την αγαπάει καθόλου. Ή με πάθος ή τίποτε.

Είμαι συγκινημένος διότι έπαιξαν σπουδαίο ρόλο μερικά πρόσωπα, τα οποία και υπογραμμίζω και προβάλλω. Η κυρία Υπουργός έπαιξε το σπουδαιότερο ρόλο και την ευγνωμονώ ως επιχώριος Μητροπολίτης. Διότι έχει δώσει ιδιαίτερη σημασία σε όλα τα μνημεία, τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά. Και προσπαθεί αυτά που διδάσκουν με τη σιωπή τους την ιστορία του παρελθόντος, να τα αναζωογονήσει. Να τα φέρει στο αρχαίο τους το κάλλος και να αξιοποιηθούν αναλόγως από τους ανθρώπους που επισκέπτονται αυτόν τον ιστορικόν τόπον.

Να ευχαριστήσω στη συνέχεια την θυγατέρα του Αειμνήστου Ρίτσου, η οποία ηθέλησε και παρέδωσε αυτό το κτίριο εις τον Δήμον. Και έτσι ο Δήμος στη συνέχεια και ευχαριστώ το Δήμαρχο και όλο το Δημοτικό Συμβούλιο, που έκαναν τα πάντα ώστε να αξιοποιήσουν αυτό το κτίριο για να συνεχίσει την ιστορία του. Ευχαριστώ γιατί είναι γεμάτο αναμνήσεις οι οποίες είναι ωφέλιμες για την ζωή όλων των επισκεπτών.

Θέλω ύστερα, και επιτρέψατέ μου να το κάνω, να ρίξω μια ιδέα. Και έχω τον λόγο μου. Και ποια είναι αυτή η ιδέα. Να δοθεί κίνητρο σε κάποιον από τους επιστήμονες να μελετήσει την θρησκευτικότητα του Ρίτσου μέσα από τα ποιήματά του. Κάτι να γίνει γιατί είναι κρίμα μια πτυχή της ζωής του να είναι άγνωστη σε πολλούς και να δημιουργεί προβληματισμό στους υπολοίπους. Με όλη μου την καρδιά, εύχομαι καλορίζικο το καινούργιο μουσείο.

Από την πλευρά της η Υπουργός Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη, μεταξύ άλλων δήλωσε:

Είναι μια ξεχωριστή μέρα για όλους εμάς που γαλουχηθήκαμε με τον Γιάννη Ρίτσο. Για όλους εμάς που ανήκουμε στην γενιά που στα μαθητικά μας χρόνια ζήσαμε τη μεταπολίτευση και ακολούθως από τα διδακτικά μας εγχειρίδια, τα σχολικά μας εγχειρίδια, μάθαμε την ποίησή του. Αυτό ήταν καθοριστικό στην ερμηνεία κάποιων ποιητών, εμείς και ο Ρίτσος.

Είμαι πραγματικά ιδιαίτερα χαρούμενη που το Υπουργείο Πολιτισμού βοήθησε και βοηθήσαμε η συγκεκριμένη οικία της οικογένειας Ρίτσου να ολοκληρωθεί ως χώρος μουσειακός και να αποδοθεί πρωτίστως στους κατοίκους της Μονεμβασίας και φυσικά στους χιλιάδες επισκέπτες.

Σήμερα λοιπόν εγκαινιάζεται το μουσείο που είναι αφιερωμένο στον Γιάννη Ρίτσο, χάρη στην κοινή προσπάθεια του Δήμου, του Υπουργείου Πολιτισμού και φυσικά δεν θα μπορούσε να γίνει αυτό εάν δεν ήταν η προσφορά της κυρίας Έρης Ρίτσου η οποία έδωσε προσωπικά αντικείμενα του ποιητή.

Για τον Δήμο, κύριε Δήμαρχε, θεωρώ ότι αυτό ήταν υποχρέωση, γι’ αυτό άλλωστε και ξεκινήσατε όλη την προσπάθεια να αποκτήσετε το συγκεκριμένο ακίνητο. Για το Υπουργείο Πολιτισμού, όπως ξέρετε, είναι η πολιτική μας να δημιουργούμε μικρά κελύφη, μικρά μουσεία για τις σημαντικές προσωπικότητες που καθόρισαν την σύγχρονη πολιτιστική μας φυσιογνωμία.

 Ας δούμε λοιπόν τη σημερινή παρουσία μας εδώ, όχι ως παρουσία σε εγκαίνια, αλλά ως παρουσία σε μία εκδήλωση μνήμης για έναν πολύ μεγάλο Έλληνα και ως παρουσία σε έναν χώρο ο οποίος είναι φορτισμένος ιστορικά, πολιτικά, ιδεολογικά τον οποίον αποδίδουμε στους σύγχρονους Μονεμβασίτες και στους πολλούς επισκέπτες.

Ο Δήμαρχος Μονεμβασίας, Ηρακλής Τριχείλης, στην ομιλία του ανέφερε μεταξύ άλλων:

Η ποίηση είναι η αρχαιότερη των τεχνών και αν κοιτάξετε πίσω στο παρελθόν, από αυτά που έχουμε μάθει, θα δείτε πόσο μεγάλο ρόλο έπαιξε τελικά στις κοινωνίες κάθε εποχής. Ένας λοιπόν από τους καλύτερους ποιητές για μένα και παγκοσμίως ήταν ο Γιάννης ο Ρίτσος. Πολυγραφότατος, με πλούσιο ταλέντο και μάλιστα όταν τον ρώτησαν κάποτε «πώς γράφετε» τους απάντησε: «Να σας πω, δεν ξέρω πώς γράφω, απλώς ξέρω ότι δεν μπορώ να μη γράφω». Αυτή ήταν η απάντησή του. Και βέβαια με το ήθος του και με την ιδεολογία που πέρασε και με τον τρόπο που αντιμετώπισε τα γεγονότα, άφησε ανεξίτηλα το παρόν του σε όλη την κοινωνία.

Φτάσαμε λοιπόν σε ένα σημείο όπου βρισκόμαστε στην αγαπημένη του πόλη στην οποία γεννήθηκε και την οποία ύμνησε. Και μάλιστα μία από τις πιο δυνατές δηλώσεις που ένιωσα εγώ είναι που λέει «τόπος γέννησής μου η Άκρα Μινώα». Όλα αυτά τα χρόνια μια σκέψη γύριζε συνέχεια στο μυαλό μου, πώς θα μπορέσουμε να ανταποδώσουμε και να τιμήσουμε αυτόν τον μεγάλο ποιητή ο οποίος κατάγεται από μας. Και πράγματι μας δόθηκε αυτή η ευκαιρία από την κόρη του Γιάννη Ρίτσου την κυρία Ερη Ρίτσου, η οποία σε κάποια στιγμή θέλησε να δώσει το ακίνητο αυτό το δικό της. Και μάλιστα το ζητήσαμε εμείς να δοθεί με προορισμό να γίνει το μουσείο του πατέρα της. Της χρωστάμε ευγνωμοσύνη γι’ αυτό που έκανε που είναι προς όφελος του τόπου και της κοινωνίας.

Θεωρώ χρέος μου να ευχαριστήσω την μελετητική ομάδα η οποία είχε αναλάβει την κατασκευή του μουσείου. Και τούτο διότι αυτή η ομάδα είχε ένα δύσκολο έργο. Σε ένα πολύ μικρό χώρο έπρεπε να συμπυκνώσει ένα τόσο μεγάλο έργο και να δώσει στον κόσμο να καταλάβει ποια ήταν η προσωπικότητα του Γιάννη Ρίτσου και ποια ήταν η αξία του.

Για ακόμα μια φορά απευθύνω ευχαριστίες στην κυρία Μενδώνη τόσο για την οικονομική στήριξη όσο και για το ενδιαφέρον το οποίο έδειξε σε όλη την πορεία του έργου, κινητοποιώντας τις υπηρεσίες της και παράγοντας πάντα το καλύτερο και γρηγορότερο αποτέλεσμα.

Ο Υφυπουργός Εθνικής Άμυνας, Θανάσης Δαβάκης, στο σύντομο χαιρετισμό του δήλωσε:

Το Μουσείο Γιάννη Ρίτσου, ανοίγει τις πύλες του στην ιστορική μνήμη, στο πολιτιστικό αποτύπωμα που εκφράζει αυτός ο τόπος. Και εξ αυτού του λόγου θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς την Υπουργό Πολιτισμού, την κυρία Μενδώνη, η οποία, επιτρέψτε μου να το πω, έχει αγαπήσει τη Μονεμβασία περισσότερο από κάθε άλλον Υπουργό. Και την έχει αγαπήσει όχι μόνο στα λόγια, αλλά και στα έργα. Έργα με συγκεκριμένο αποτύπωμα για τον τόπο και έργα που αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση και για άλλες περιοχές. Εκφράζω λοιπόν την αγάπη μου, τα συγχαρητήριά μου, την ευγνωμοσύνη μου, τις ευχαριστίες μου, αλλά και στους αφανείς ήρωες, την εφορία αρχαιοτήτων Λακωνίας και τα στελέχη τους.

Στην κυρία Ρίτσου, η οποία ως γονιδιακό υπόστρωμα του Γιάννη Ρίτσου έρχεται κοντά μας και μας κάνει να αισθανόμαστε ότι υπάρχει κάτι από αυτόν εδώ.

Κύριε Δήμαρχε, εύχομαι σε όλες και όλους έργα σαν το σημερινό να αποτελούν παράδειγμα για έργα καλά, για έργα θετικά και ουσιαστικά, προκειμένου όλοι μας να κοιτάμε το μέλλον και το μέλλον των παιδιών μας με ένα άλλο βλέμμα και με μια μεγάλη αισιοδοξία.

Ο βουλευτής Λακωνίας, Νεοκλής Κρητικός, δήλωσε:

Ο χώρος που ο Γιάννης Ρίτσος έζησε αρκετά χρόνια και έγραψε αυτά τα αριστουργήματα, γίνεται πλέον προσβάσιμος στο κοινό. Επειδή οι Σπαρτιάτες δεν μιλάμε πολύ, θα πω κάτι για την πρωτοβουλία του Δημάρχου και για τις συντονισμένες ενέργειες. Θερμά συγχαρητήρια γι’ αυτό που κάνατε εδώ. Να ευχαριστήσω προσωπικά την κυρία Ρίτσου και να πω ότι είναι μεγάλη μας τιμή, κυρία Υπουργέ, όταν ερχόσαστε σε έναν χώρο που αγαπάτε τόσο πολύ.

Από την πλευρά της η βουλευτής Λακωνίας, Νάγια Γρηγοράκου, ανέφερε:

Σήμερα έχουμε τα εγκαίνια του Μουσείου του Γιάννη Ρίτσου, που πραγματικά θα αποτελέσει προστιθέμενη αξία τόσο πολύ για τον πολιτισμό μας, όσο φυσικά και για τον τουρισμό μας. Νομίζω ότι ακούστηκαν πολλά σήμερα, το μόνο που θα ήθελα να προσθέσω είναι μια ευχή, ο συγκεκριμένος χώρος πολιτισμού, το συγκεκριμένο μουσείο, να λειτουργεί αδιαλείπτως, απρόσκοπτα και να είναι ανοιχτό στο κοινό, προκειμένου να επιτελεί το έργο του.

Ο Αντιπεριφερειάρχης Λακωνίας, Θεόδωρος Βερούτης, μεταξύ άλλων δήλωσε:

Θέλω πραγματικά σε αυτή την όμορφη στιγμή της παράδοσης ενός πολύ εμβληματικού έργου να συγχαρώ μέσα από την καρδιά μου το Δήμο Μονεμβασίας που πίστεψε στο εγχείρημα και το Υπουργείο Πολιτισμού που έκανε αυτό το έργο πράξη, συνεργαζόμενο με το Δήμο Μονεμβασίας. Η Μονεμβασία δίνει πάρα πολύ μεγάλη υπεραξία στον τόπο μας, δίνει μεγάλη πολιτιστική υπεραξία σε ολόκληρη την Πελοπόννησο.

Η Μονεμβασία υπήρξε η πηγή έμπνευσης του μεγάλου μας ποιητή. Ας ευχηθούμε λοιπόν, ο τόπος αυτός να αποτελέσει ένας σημείο συνάντησης για όλους όσους αγαπάνε την Ελλάδα και όσους αγαπούν τον πολιτισμό της.

Ο Πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Πελοποννήσου και Δήμαρχος Καλαμάτας, Θανάσης Βασιλόπουλος, επισήμανε:

Είμαστε εδώ για να τιμήσουμε ένα τόπο όπου η πέτρα συναντά το φως και την ποίηση, ένα τόπο μοναδικό για την περιφέρεια Πελοποννήσου που σε ταξιδεύει η ομορφιά του. Η Πελοπόννησος που δεν είναι μόνο ένας γεωγραφικός χώρος αποτελεί οντότητα πολιτισμού, καθώς η ιστορία και η παράδοση συναντά το σήμερα και δημιουργεί ένα αισιόδοξο μέλλον. Ως πρόεδρος της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων Πελοποννήσου να ευχαριστήσω την κυρία Υπουργό η οποία στέκεται δίπλα σε όλη την Περιφέρεια Πελοποννήσου. Και βέβαια να ευχαριστήσω το Δήμο Μονεμβασιάς και προσωπικά το Δήμαρχο για τη σπουδαία δουλειά που κάνει εδώ, όπως και βέβαια και όλους όσους εργάστηκαν για την επιτυχία αυτού του μουσείου.

Τέλος, οι ομιλίες ολοκληρώθηκαν με τον Κοσμήτορα της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών και Πολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Γιώργο Ανδρειωμένο, ο οποίος αναφέρθηκε στη ζωή, το έργο και τη σχέση του ποιητή με τη Μονεμβασία.

Επίσης ο κ. Ανδρειωμένος, πρότεινε την μελλοντική ολοκλήρωση του Μουσείου με την προσθήκη τμήματος, το οποίο είναι δυνατόν να λειτουργήσει ως κέντρο μελέτης. Ένας χώρος που όπως τόνισε θα μπορούσε να στεγάσει ψηφιοποιημένη τη μεγαλύτερη ιδιωτική συλλογή παγκοσμίως του Γιάννη Ρίτσου, την οποία όπως ανέφερε κατέχει στη Νεάπολη ο γιατρός Αντώνης Τάντουλος, εφόσον και ο ίδιος βέβαια συναινέσει, επισημαίνοντας χαρακτηριστικά: «Αυτό μπορεί να αποτελέσει τη βάση για μια ακόμη βαθύτερη μελέτη και έρευνα του ποιητή και τότε, το έργο που τόσο ωραία ξεκινήσατε με το άνοιγμα του σπιτιού του και τη μετατροπή του σε μουσείο, θα έχει λάβει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις και θα δώσει την ευκαιρία όχι μόνο να μελετηθεί η θρησκευτικότητα του Γιάννη Ρίτσου, για την οποία υπάρχει ήδη διδακτορική διατριβή κατατεθειμένη στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, αλλά να γίνονται περισσότερες μελέτες για τον ποιητή, δεν θα έλεγα της ρωμιοσύνης αλλά όλου του κόσμου».

Στην τελετή των εγκαινίων παραβρέθηκαν επίσης, ο Δήμαρχος Σπάρτης Μιχάλης Βακαλόπουλος, η Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Κατερίνα Τσαφατίνου, οι Αντιδήμαρχοι Μονεμβασίας, Μολάων και Ασωπού κ.κ. Σταύρος Χριστάκος, Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης και Πιερρής Παπαδάκης, ο Πρόεδρος της Δημοτικής Κοινότητας Μονεμβασίας, Παναγιώτης Γράφος, Δημοτικοί Σύμβουλοι και Πρόεδροι Κοινοτήτων του Δήμου Μονεμβασίας, η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας, Ευαγγελία Πάντου, η κόρη του ποιητή Έρη Ρίτσου, ο Διευθύνων Σύμβουλος του Αναπτυξιακού Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης «Πάρνωνας Α.Ε.», Μαρίνης Μπερέτσος, ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Λακωνίας Γιάννης Παναρίτης, ο θεματικός Αντιπεριφερειάρχης Τουρισμού Θάνος Μιχελόγγονας, ο Αστυνομικός Διευθυντής Λακωνίας, Κωνσταντίνος Σταματόπουλος, ο Διοικητής ΚΕΕΜ Σπάρτης, Γεώργιος Ζορμπάς, εκπρόσωποι Συλλόγων και Φορέων και πλήθος πολιτών.