Με λαμπρότητα τα θυρανοίξια του Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου Απιδέας

Το απόγευμα της Κυριακής 13 Αυγούστου 2023, τελέσθηκαν με εκκλησιαστική μεγαλοπρέπεια και προεξάρχοντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας κ. Ευσταθίου, τα θυρανοίξια του ιστορικού παλαιοχριστιανικού Ιερού Ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου Απιδέας, ενός εξαιρετικά σημαντικού μνημείου για την βυζαντινή αρχιτεκτονική. Το έργο ξεκίνησε το 2020, με τη ένταξή του στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα  Πελοποννήσου- ΕΣΠΑ 2014-2020, με προϋπολογισμό 1.035.400,00 ευρώ.

Ακολούθησε, εντός του Ναού,  η τέλεση Ιεράς Παράκλησης προς την Υπεραγία Θεοτόκο. Αμέσως μετά, στον προαύλιο χώρο του Ναού, έλαβε χώρα η σχετική εκδήλωση την οποία συντόνιζε ο Επίτροπος του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου κ. Δημήτριος Κομηνός.

Αρχικά τον λόγο έλαβε η Υπουργός Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη, η οποία τόνισε ότι η ημέρα αυτή είναι χαρμόσυνη γιατί όχι μόνο αποκαταστάθηκε ένα ιστορικό μνημείο, αλλά αποδόθηκε και στη λατρεία. Η κ. Μενδώνη αναφέρθηκε στη σπουδαιότητα της Απιδιάς, ενός από τα σημαντικότερα πολίσματα της βυζαντινής Λακωνίας, στην οποία εντοπίζονται πολλά και σημαντικά μνημεία, αναφέροντας μεταξύ άλλων:

Ο ναός της Κοίμησης της Θεοτόκου, δείγμα ενός σπάνιου τύπου «ανατολίζουσας» Βασιλικής,  φανερώνει όχι μόνον τον αρχιτεκτονικό πλούτο της περιοχής,  αλλά και την πολιτική της σημασία, στα χρόνια της αυτοκρατορίας.  Για την  οικογένεια του Υπουργείου Πολιτισμού η αποκατάσταση ενός μνημείου και οι απόδοσή του στην τοπική κοινωνία είναι ένα εξαιρετικά χαρμόσυνο γεγονός. Πολλώ δε μάλλον,  όταν το μνημείο αποκτά την αρχική του χρήση. Σήμερα, ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, αποκατεστημένος κατά  τρόπο άριστο, από την Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας, αποκτά τη λειτουργική του χρήση και αποδίδεται στην Εκκλησία και στην ορθόδοξη λατρεία. Θέλω να ευχαριστήσω τον Περιφερειάρχη  Παναγιώτη Νίκα για την εξαιρετική συνεργασία μας όλα αυτά τα χρόνια, τον σεβασμιότατο Μητροπολίτη κ. Ευστάθιο και  όλους, όσους δούλεψαν για την αποκατάσταση του ναού: Μηχανικούς, αρχαιολόγους, τεχνίτες και εργάτες, οι οποίοι αφοσιωμένοι στο έργο της προστασίας, της συντήρησης, της αποκατάστασης, της ανάδειξης του πολιτιστικού μας αποθέματος, αποδίδουν έργα σπουδαία. Να ευχαριστήσω και όλους  εσάς, που η παρουσία σας, σήμερα δηλώνει την αγάπη σας για το μνημείο

Ακολούθως, χαιρετισμούς απηύθυναν ο Δήμαρχος Δ. Ευρώτα κ. Δήμος Βέρδος και ο Υπουργός Επικρατείας κ. Μάκης Βορίδης, ο οποίος στάθηκε στην καλή συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, που θα πρέπει να αποτελεί οδοδείκτη για μελλοντικά έργα, τονίζοντας παράλληλα ότι ιστορικοί Ναοί σαν αυτόν που αποκαταστάθηκε αποτελούν τη ζώσα ορθόδοξη παράδοση.

Από την πλευρά του ο Περιφερειάρχης Πελοποννήσου κ. Παναγιώτης Νίκας ευχαρίστησε για την συμβολή τους την Υπουργό Πολιτισμού και τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας, ενώ υπογράμμισε ότι η παράδοση και τα μνημεία μας αποτελούν τις ρίζες και τον εθνικό μας πλούτο.

Τον λόγο πήραν στη συνέχεια ο μελετητής του έργου κ. Κλήμης Ασλανίδης και η εκπρόσωπος της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων κα Παπαθανασίου, οι οποίοι έδωσαν λεπτομέρειες για την αποκατάσταση.

Οι ομιλίες ολοκληρώθηκαν με τον σεπτό Ποιμενάρχη μας, ο οποίος ευχαρίστησε αρχικά τον Θεό που επέτρεψε την ολοκλήρωση του σπουδαίου αυτού έργου. Στη συνέχεια εξέφρασε ευχαριστίες προς όλους όσοι συνέβαλαν στην υλοποίηση της αποκατάστασης μέσα σε πνεύμα αγαστής συνεργασίας. Ιδιαίτερα για τους Ιερούς Ναούς μας επισήμανε ότι αποτελούν σχολεία, νοσοκομεία ψυχών και φωτεινούς πνευματικούς φάρους, ενώ ταυτόχρονα αδελφοποιούν τους εισερχομένους σε αυτούς και ενώνουν γενεές.

Η εκδήλωση επισφραγίστηκε με την απονομή τιμητικών πλακετών από το Εκκλησιαστικό Συμβούλιο Απιδέας, στην Υπουργό Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη, καθώς και στους δύο ιεροψάλτες του Ιερού Ναού, τους κυρίους Λεωτσάκο και Λαμπράκο. Ιδιαίτερα για τον κ. Λεωτσάκο, υιό του αειμνήστου πατρός Μιχαήλ, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας επισήμανε ότι, αν και μένει μόνιμα στην Αθήνα και αντιμετωπίζει πρόβλημα με την όρασή του, έρχεται ανιδιοτελώς στην Απιδέα κάθε Σαββατοκύριακο και κατά τις εορτές για να ψάλλει, φανερώνοντας την βαθιά του πίστη στον Θεό και την απύθμενη αγάπη για τον τόπο καταγωγής του.

Ι.Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου
Ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου είναι χτισμένος σε ρυθμό τρίκλιτης θολοσκέπαστης Βασιλικής. Αποτελεί ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα του συγκεκριμένου ρυθμού, σε ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο. Το κτίσμα, μετασκευή παλαιοχριστιανικού ναού του 5ου αιώνα,  μετατράπηκε σε θολοσκέπαστο ναό, στη διάρκεια της μεσοβυζαντινής περιόδου (10ο αιώνα), ενώ ο εσωτερικός διάκοσμος χρονολογείται από τα τέλη του 19ου αιώνα. Το ξυλόγλυπτο τμήμα του τέμπλου είναι επενδεδυμένο με φύλλα χρυσού και στηρίζεται σε μαρμάρινο γλυπτό, του 13ου αιώνα.

Τα νέα ευρήματα
Κατά τη διάρκεια των εργασιών ανακαλύφθηκαν σημαντικά νέα ευρήματα. Πρόκειται για δύο πλίνθινους σταυρούς, οι οποίοι βρέθηκαν εκατέρωθεν του επισκοπικού θρόνου, στο σύνθρονο (κεντρική κόγχη), αλλά και για την παλαιά πλινθοδομή του ανακουφιστικού τόξου, της παλαιότερης δυτικής πύλης εισόδου. Εντοπίστηκε   τοιχογραφία του 13ου αι. στην όψη του δυτικού τοίχου, αναπαριστώντας τη Δευτέρα Παρουσία. Μετά από τις απαραίτητες εργασίες για τη στερέωση της ζωγραφικής επιφάνειας, καλύφθηκε προσωρινά, προκειμένου να κριθεί  επιστημονικά η διαδικασία  της ανάδειξης της.

Με πληροφορίες από: Ιερά Μητρόπολη Μονεμβασίας και Σπάρτης, Υπουργείο Πολιτισμού